खरीप आणि रब्बी हंगाम: हवामान बदलांच्या आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी भारत शेजारी देशांपेक्षा अधिक सुसज्ज (How India is Better Prepared Than Neighbours for Weather Shocks)
हवामान बदलाचा प्रभाव जगभरात दिसून येत आहे. भारतासारख्या कृषीप्रधान देशासाठी हवामानातील बदल हे मोठे आव्हान आहे. असे असूनही, हवामानाच्या अनपेक्षित घटनांना सामोरे जाण्यासाठी भारत आपल्या शेजारी देशांपेक्षा अधिक सुसज्ज आहे. या लेखात आपण रब्बी हंगामाच्या धान्यावर आणि येत्या खरीप हंगामातील पिकांवर हवामानाचा कसा परिणाम होऊ शकतो, येत्या मोसमी पाऊसासाठी हवामान विभागाचा अंदाज काय आहे, एल निनोचा (El Nino) कसा परिणाम होईल आणि हवामानाच्या संभाव्य दुष्परिणामांसाठी सरकार(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) कोणती तयारी करत आहे यावर चर्चा करणार आहोत. तसेच, हवामानाच्या अनिश्चिततेचा सामना करण्यासाठी भारतीय शेतकऱ्यांनी कोणत्या खबरदारी घ्याव्यात यावर मार्गदर्शन करणार आहोत.
रब्बी हंगामातील परिस्थिती (Rabi Crop Season Situation):
यंदाच्या रब्बी हंगामात गहू, हरभरा, मसूर, मोहरी इत्यादी पिकांची पेरणी क्षेत्र वाढले आहे. केंद्रीय कृषी मंत्रालयाच्या मते, 2023-24च्या रब्बी हंगामात गहू पेरणी क्षेत्रात 7.3 टक्क्यांनी वाढ झाली आहे. तथापि, काही भागात अतिवृष्टी आणि थंडीच्या लाटांमुळे(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) काही प्रमाणात पिकांचे नुकसान झाले आहे.
गेल्या काही महिन्यांत देशाच्या काही भागात अतिवृष्टी आणि गारपीट(frost) यांच्यामुळे रब्बी हंगामातील पिकांवर परिणाम झाला आहे. तथापि, सिंचनाच्या चांगल्या सोयीस् सुविधा आणि सरकारच्या मदतीमुळे गहू, हरभरा आणि तूर या प्रमुख रब्बी पिकांचे उत्पादन गेल्या वर्षाच्या तुलनेत स्थिर राहण्याची शक्यता आहे.
रब्बी हंगामात: भारताचा वरचष्मा (Rabi Season: India’s Upper Hand)
चालू रब्बी हंगामात गहू, हरभरा, मसूर, तूर आणि मोहरीसारख्या प्रमुख पिकांसाठी आहे. आनंददायक गोष्ट म्हणजे, हवामान विभागाच्या मते, यंदा जानेवारी ते मार्च(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) दरम्यान बहुतेक भागात सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस झाला आहे. यामुळे रब्बी पिकांसाठी आवश्यक असलेली ओल उपलब्ध झाली असून उत्पादनात वाढ होण्याची शक्यता आहे.
याउलट पाकिस्तान, नेपाळ आणि बांगलादेश या शेजारी(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) देशांमध्ये कमी पाऊसाचा सामना करावा लागला आहे. यामुळे या देशांमधील रब्बी पिकांवर विपरीत परिणाम होण्याची चिंता व्यक्त केली जात आहे.
खरीप हंगामानासाठी हवामान अंदाज (Weather Forecast for Kharif Season):
भारतातील खरीप हंगामात जूनमध्ये सुरू होतो आणि सप्टेंबरपर्यंत चालतो. या हंगामानात भात, कडधान्ये, कपास, सोयाबीन आणि ऊस यासारख्या प्रमुख पिकांची लागवड केली जाते.
-
हवामान विभागाचा अंदाज (IMD Forecast): भारतीय हवामान विभागाच्या (IMD) अंदाजानुसार, येत्या खरीप हंगामात सरासरीपेक्षा जास्त पाऊसाची शक्यता आहे. जून ते सप्टेंबर दरम्यानच्या पाऊसाचे प्रमाण 103 टक्के असू शकते, जे उत्पादनासाठी सकारात्मक संकेत आहे.
-
El Niño परिणामांची शक्यता (Chances of El Nino Effects): एल निनो- El Niño हा प्रशांत महासागराच्या तापमानात वाढ होण्याशी संबंधित हवामानाचा एक प्रकार आहे. एल निनोचा परिणाम म्हणजे भारतात(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) सामान्यपेक्षा कमी पाऊस पडण्याची शक्यता असते. हवामान विभाग एल निनोच्या विकासाकडे लक्ष देत आहे. एल निनो- El Niño मुळे भारतात दुष्काळाची परिस्थिती निर्माण होण्याची शक्यता असते. मात्र, अलीकडच्या हवामान मॉडेल्सनुसार, यंदा एल निनोचा फारसा प्रभाव पडण्याची शक्यता नाही.
खरीप हंगामासाठी तयारी (Preparation for Kharif Season):
भारतीय हवामान विभागाच्या (IMD) अंदाजानुसार, येत्या मोसमी पाऊसाचे प्रमाण सामान्यपेक्षा थोडे अधिक असण्याची शक्यता आहे. जूनच्या अखेरपासून पाऊस सुरु होण्याची आणि सप्टेंबरपर्यंत चांगला पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. तथापि, हवामान विभाग सतर्क राहण्याचा सल्ला देत आहे कारण एल निनोच्या शक्यतेमुळे पाऊसाचे वितरण असमान राहू शकते.
भारत सरकार(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) खरीप हंगामासाठी आधीच तयारी करत आहे. हवामान खात्याच्या अंदाजानुसार येणाऱ्या मोसमी पाऊसाच्या स्वरूपाचा अंदाज घेऊन शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन करण्यात येत आहे. तसेच, पुरेसे बियाणे उपलब्ध करून देणे, सिंचनाच्या सोय सुविधा सुधारणा आणि पीक विमा योजनांचे सक्रियकरण करून शेतकऱ्यांचे हित जोपासण्यावर भर दिला जात आहे.
हवामान आव्हानांसाठी सरकारी तयारी (Government’s Preparation for Weather Challenges):
भारत सरकार(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) हवामान बदलांच्या आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी अनेक उपाययोजना राबवत आहे. यामध्ये खालील गोष्टींचा समावेश आहे:
-
हवामान अंदाज प्रणाली मजबूत करणे (Strengthening Weather Forecasting Systems):
सरकार आधुनिक हवामान अंदाज प्रणाली आणि तंत्रज्ञानावर भर देत आहे जेणेकरून शेतकऱ्यांना वेळी निश्चित हवामान माहिती मिळवता येईल.
-
आपत्तीकालीन निधी आणि विमा योजना (Contingency Funds and Insurance Schemes):
दुष्काळ, पूर इत्यादी नैसर्गिक आपत्तींमुळे(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) होणाऱ्या नुकसानीपासून शेतकऱ्यांना बचाव करण्यासाठी सरकार आपत्तीकालीन निधी आणि विमा योजना राबवते. या योजनांमध्ये प्रधानमंत्री फसल विमा योजना (PMFBY), राष्ट्रीय कृषी विमा योजना (NAIS) आणि राष्ट्रीय आपत्ती प्रतिसाद निधी (NDRF) यांचा समावेश आहे.
-
कृषी तंत्रज्ञानाचा वापर (Use of Agricultural Technology):
सरकार शेतकऱ्यांना पीक पद्धतींमध्ये सुधारणा, पाण्याचा काटकसरीने वापर आणि हवामानाचा अंदाज यासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यास प्रोत्साहन देत आहे.
-
कृषी विद्यापीठे आणि संशोधन संस्थांमध्ये गुंतवणूक (Investment in Agricultural Universities and Research Institutes):
सरकार कृषी विद्यापीठे(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) आणि संशोधन संस्थांमध्ये गुंतवणूक करत आहे जेणेकरून हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी नवीन पीक जाती आणि तंत्रज्ञान विकसित केले जाऊ शकेल.
-
कृषी सल्लागार सेवा (Agricultural Advisory Services):
शेतकऱ्यांना हवामान आणि कृषीविषयक माहिती पुरवण्यासाठी सरकार कृषी सल्लागार सेवा पुरवते. यामुळे शेतकऱ्यांना योग्य निर्णय घेण्यास मदत होते.
शेतकऱ्यांसाठी खबरदारी (Precautions for Farmers):
-
हवामान अंदाजावर नजर ठेवा (Keep an eye on the weather forecast): शेतकऱ्यांनी नियमितपणे हवामान अंदाजावर नजर ठेवणे आवश्यक आहे आणि त्यानुसार आपल्या पिकांची लागवड आणि व्यवस्थापन करणे आवश्यक आहे.
-
पाण्याचा काटकसरीने वापर (Use water sparingly): पाण्याचा काटकसरीने वापर करण्यासाठी ठिबक सिंचन आणि इतर जलसंधारण(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) तंत्रज्ञानाचा वापर करावा.
-
हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी नवीन पीक जातींची निवड (Choose new crop varieties adapted to climate change): हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी विकसित केलेल्या नवीन पीक जातींची निवड करा.
-
पीक विमा योजनांचा लाभ घ्या (Take advantage of crop insurance schemes): नैसर्गिक आपत्तीमुळे होणाऱ्या नुकसानीपासून बचाव करण्यासाठी पीक विमा योजनांमध्ये नोंदणी करा.
-
कृषी विद्यापीठे आणि कृषी विज्ञान केंद्रांकडून सल्ला घ्या (Take advice from Agricultural Universities and agricultural science centers): हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी आणि आपल्या पिकांचे उत्पादन वाढवण्यासाठी कृषी विद्यापीठे आणि कृषी विज्ञान(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) केंद्रांकडून सल्ला घ्या.
-
नवीन तंत्रज्ञान आणि संशोधनाचा वापर (Use of New Technology and Research): नवीन कृषी तंत्रज्ञान आणि संशोधनाचा वापर करून उत्पादनात वाढ करणे आणि हवामान बदलाशी जुळवून घेणे आवश्यक आहे.
अतिरिक्त माहिती:
-
भारत सरकार(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) कृषी क्षेत्रासाठी अनेक योजना राबवते, ज्यामध्ये प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी (PM-Kisan), कृषि कल्याण मिशन (AKM) आणि राष्ट्रीय कृषी मिशन (NAM) यांचा समावेश आहे.
-
शेतकऱ्यांसाठी हवामान अंदाज आणि कृषी सल्ल्यासाठी अनेक मोबाइल ऍप्लिकेशन्स उपलब्ध आहेत.
-
शेतकऱ्यांनी कृषी विद्यापीठे, कृषी विज्ञान केंद्रे आणि कृषी अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधून हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी आवश्यक माहिती आणि मार्गदर्शन मिळवावे.
निष्कर्ष:
हवामान बदल(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) हा आपल्या सर्वांसाठी मोठा प्रश्न आहे, पण भारतीय शेतकऱ्यांच्या बाबतीत तर विशेष चिंता आहे. पाऊसाचा अनियमितपणा, अतिवृष्टी, दुष्काळ यांसारख्या समस्यांमुळे पिकांवर विपरीत परिणाम होऊ शकतात. पण निराश होण्याची गरज नाही! भारताच्या बाबतीत, आपल्या शेजारी देशांपेक्षा हवामान आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी आपण अधिक सुसज्ज आहोत.
चालू रब्बी हंगामात चांगला दिसत आहे. हवामान विभागाच्या मते, सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस झाल्यामुळे गहू, हरभरा इत्यादी रब्बी पिकांचे उत्पादन चांगले येण्याची शक्यता आहे. येत्या खरीप हंगामासाठीही अंदाज सकारात्मक आहेत. हवामान विभागाने(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) सरासरीपेक्षा जास्त पाऊसाची शक्यता वर्तवली आहे. एल निनोचा फारसा प्रभाव पडण्याची शक्यता कमी आहे.
याचा अर्थ असा नाही की आपल्याला काळजी करण्याची गरज नाही. हवामान अंदाज नेहमीच अचूक नसतात आणि अचानक बदल होऊ शकतात. पण भारतीय सरकारने(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) हवामान बदलांच्या आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी अनेक उपाय योजना राबवल्या आहेत. हवामान अंदाज प्रणाली मजबूत केली जात आहे, शेतकऱ्यांना विमा योजनांचा लाभ मिळत आहे आणि कृषी क्षेत्रात तंत्रज्ञानाचा वापर वाढत आहे.
शेतकरी म्हणून आपणही काही गोष्टी करू शकता. हवामान अंदाजावर लक्ष ठेवा आणि त्यानुसार पीक व्यवस्थापन करा. पाण्याचा काटकसरीने वापर करा आणि हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी नवीन पीक जातींची निवड करा. कृषी विद्यापीठे आणि कृषी विज्ञान(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) केंद्रांकडून सल्ला घ्या आणि पीक विमा योजनांचा लाभ घ्या.
एकत्रित प्रयत्नांनी, हवामानाच्या आव्हानांवर मात करून भारतीय कृषी क्षेत्र अधिक मजबूत आणि चांगले बनवू शकतो.
जय जवान, जय किसान!
FAQ’s:
-
भारतात हवामान बदलाचा शेतीवर कसा परिणाम होतो?
हवामान बदलामुळे(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) अनियमित पाऊस, अतिवृष्टी, दुष्काळ यासारख्या समस्या निर्माण होतात ज्यामुळे पिकांचे उत्पादन कमी होते.
-
चालू रब्बी हंगाम कसा आहे?
हवामान विभागाच्या मते, सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस झाल्यामुळे रब्बी पिकांचे उत्पादन चांगले येण्याची शक्यता आहे.
-
येत्या खरीप हंगामासाठी हवामान अंदाज काय आहे?
हवामान विभागाने(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) खरीप हंगामासाठी सरासरीपेक्षा जास्त पाऊसाची शक्यता वर्तवली आहे.
-
El Niño म्हणजे काय आणि त्याचा भारतावर काय परिणाम होतो?
El Niño हा प्रशांत महासागरातील तापमान वाढण्याशी संबंधित हवामानाचा ढढ आहे. यामुळे भारतात दुष्काळाची परिस्थिती निर्माण होण्याची शक्यता असते. परंतु यंदा एल निनोचा फारसा प्रभाव पडण्याची शक्यता नाही.
-
हवामान बदलाचा शेतीवर कसा परिणाम होतो?
हवामान बदलामुळे अनियमित पाऊस, अतिवृष्टी, दुष्काळ आणि उष्णतेच्या लाटांसारख्या समस्या निर्माण होतात. यामुळे पिकांचे नुकसान होते आणि उत्पादन कमी होते.
-
भारत सरकार हवामान बदलाशी लढण्यासाठी काय करत आहे?
सरकार आधुनिक हवामान(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) अंदाज प्रणाली राबवत आहे, आपत्तीकालीन निधी आणि विमा योजना राबवत आहे, तसेच नवीन पीक जातींचे संशोधन करत आहे.
-
शेतकऱ्यांनी हवामान अंदाज कसा पाहावा?
हवामान विभागाच्या वेबसाइटवर किंवा मोबाइल ऍप्लिकेशनवर हवामान अंदाज पाहू शकता.
-
पीक विमा योजना म्हणजे काय?
पीक विमा योजना(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) ही शेतकऱ्यांची हमी योजना आहे. यामध्ये नैसर्गिक आपत्तीमुळे पिकांचे नुकसान झाल्यास शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत मिळते.
-
कृषी विज्ञान केंद्र म्हणजे काय?
कृषी विज्ञान केंद्र हे शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन करणारे केंद्र आहे. येथे पीक व्यवस्थापन, जमीन सुधारणा, नवीन तंत्रज्ञान इत्यादी विषयावर शेतकऱ्यांना माहिती दिली जाते.
-
रब्बी हंगामात कोणत्या महिन्यांमध्ये असतो?
रब्बी हंगामात साधारणपणे ऑक्टोबर ते मार्च या कालावधीमध्ये असतो.
-
खरीप हंगामात कोणत्या महिन्यांमध्ये असतो?
खरीप हंगामात साधारणपणे जून ते सप्टेंबर या कालावधीमध्ये असतो.
-
भारतातील प्रमुख रब्बी पिक कोणत्या आहेत?
गहू, हरभरा, मसूर, तूर आणि मोहरी ही भारतातील प्रमुख रब्बी पिक आहेत.
13. भारतात कोणत्या हंगामात सर्वाधिक पाऊस पडतो?
भारतात खरीप हंगामात (जून ते सप्टेंबर) सर्वाधिक पाऊस पडतो.
14.भारत सरकार(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) शेतकऱ्यांना कोणत्या योजनांचा लाभ देते?
PM-Kisan, कृषि कल्याण मिशन (AKM) आणि राष्ट्रीय कृषी मिशन (NAM) यासारख्या अनेक योजनांचा लाभ शेतकऱ्यांना दिला जातो.
15.हवामान अंदाजासाठी कोणते मोबाइल अॅप्स उपलब्ध आहेत?
शेतकऱ्यांसाठी हवामान अंदाज आणि कृषी सल्ल्यासाठी mKisan, उन्नत कृषी आणि Drought Mitigation & Water Management इत्यादी अनेक अॅप्स उपलब्ध आहेत.
16. हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी काय करावे?
हवामान अंदाजावर लक्ष ठेवा, पाण्याचा काटकसरीने वापर करा, हवामानाशी जुळवून घेण्याजोग्या जाती निवडा, पीक विमा योजनांचा लाभ घ्या आणि कृषी तज्ञांचा सल्ला घ्या.
-
हवामान बदलांच्या आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी सरकार काय करत आहे?
सरकार(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) हवामान अंदाज प्रणाली मजबूत करत आहे, शेतकऱ्यांना विमा योजनांचा लाभ मिळवून देत आहे आणि कृषी क्षेत्रात तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवण्यासाठी प्रयत्न करत आहे.
-
हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी कोणत्या नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर केला जाऊ शकतो?
-
ठिबक सिंचन
-
सुक्ष्म सिंचन
-
हवामान-स्मार्ट पीक जाती
-
रोग आणि कीटक प्रतिरोधक पीक जाती
-
जीएमओ पिके
-
हवामान बदलाचा भारताच्या अर्थव्यवस्थेवर काय परिणाम होतो?
हवामान बदलामुळे शेतीचे उत्पादन कमी होते ज्यामुळे अर्थव्यवस्थेवर नकारात्मक परिणाम होतो.
-
हवामान बदलामुळे भारतात कोणत्या नैसर्गिक आपत्तींना तीव्रता येते?
हवामान बदलामुळे दुष्काळ, पूर, चक्रीवादळे आणि वादळे यासारख्या नैसर्गिक आपत्तींना तीव्रता येते.
-
हवामान बदलाचा भारतातील लोकांच्या जीवनावर काय परिणाम होतो?
हवामान बदलामुळे लोकांच्या जीवनावर अनेक नकारात्मक परिणाम होतात जसे की अन्नधान्य आणि पाण्याची टंचाई, आरोग्याच्या समस्या आणि विस्थापन.
-
हवामान बदलाचा सामना करण्यासाठी भारताने(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) काय आंतरराष्ट्रीय करार केले आहेत?
भारताने पॅरिस करार आणि कियोतो करार यासारख्या अनेक आंतरराष्ट्रीय करारांवर स्वाक्षरी केली आहे.
-
हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी भारताला कोणत्या आव्हानांचा सामना करावा लागतो?
-
आर्थिक संसाधनांची कमतरता
-
जागरूकतेचा अभाव
-
तंत्रज्ञानाचा अभाव
-
राजकीय इच्छाशक्तीचा अभाव
-
हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी भारताने(How India is Better Prepared Than Its Neighbours to Deal with Weather Shocks) काय उपाययोजना करणे आवश्यक आहे?
-
हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी राष्ट्रीय धोरण विकसित करणे
-
जागरूकता कार्यक्रम राबवणे
-
तंत्रज्ञान विकसित आणि हस्तांतरित करणे
-
हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी आर्थिक संसाधने उपलब्ध करून देणे
-
भारतातील प्रमुख हवामान अंदाज संस्था कोणती आहे?
भारतीय हवामान विभाग (IMD) ही भारतातील प्रमुख हवामान अंदाज संस्था आहे.
-
हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी नवीन पीक जाती विकसित करण्यासाठी कोणती संस्था काम करत आहेत?
भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR) आणि राज्य कृषी विद्यापीठे हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी नवीन पीक जाती विकसित करण्यासाठी काम करत आहेत.
-
शेतकऱ्यांसाठी कृषी विद्यापीठे आणि कृषी विज्ञान केंद्रांशी संपर्क साधण्याचे काय मार्ग आहेत?
-
शेतकरी संबंधित कृषी विद्यापीठे आणि कृषी विज्ञान केंद्रांशी थेट संपर्क साधू शकतात.
-
कृषी विद्यापीठे आणि कृषी विज्ञान केंद्रांच्या वेबसाइट्स आणि सोशल मीडिया पेजवरून माहिती मिळवू शकतात.
-
कृषी विद्यापीठे आणि कृषी विज्ञान केंद्रांनी आयोजित केलेल्या प्रशिक्षण कार्यक्रमांमध्ये भाग घेऊ शकतात.
-
भारतात हवामान बदलाशी संबंधित काय कायदे आहेत?
-
राष्ट्रीय आपत्ती व्यवस्थापन कायदा, 2005
-
हवामान बदल कायदा, 2008
-
राष्ट्रीय कृषी मिशन, 2010
-
हवामान बदलाशी संबंधित काय संशोधन भारतात चालू आहे?
हवामान बदलाचा शेतीवर होणारा परिणाम, हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी नवीन पीक जाती विकसित करणे, हवामान बदलाचा अंदाज आणि पूर्वानुमान यासारख्या विषयांवर भारतात अनेक संशोधन प्रकल्प चालू आहेत.
-
पीक विमा योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी काय करावे?
शेतकऱ्यांनी संबंधित बँकेत किंवा कृषी कार्यालयात जाऊन पीक विमा योजनेसाठी अर्ज करावा.
-
हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना मदत करण्यासाठी कोणत्या संस्था आहेत?
कृषी विद्यापीठे, कृषी विज्ञान केंद्रे आणि कृषी अधिकारी शेतकऱ्यांना हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यासाठी मदत करतात.
-
हवामान बदलाचा भारताच्या अर्थव्यवस्थेवर काय परिणाम होतो?
हवामान बदलामुळे भारताच्या अर्थव्यवस्थेवर नकारात्मक परिणाम होतो. शेती क्षेत्रातील उत्पादन कमी झाल्यामुळे देशाच्या GDP मध्ये घट होते.
-
हवामान बदलाचा आपल्या जीवनावर काय परिणाम होतो?
हवामान बदलामुळे अन्नधान्य आणि पाणी यासारख्या मूलभूत गरजा पूर्ण करण्यात अडचणी येतात. तसेच, आरोग्य समस्या आणि नैसर्गिक आपत्तींचा धोका वाढतो.
-
हवामान बदलाशी लढण्यासाठी आपण काय करू शकतो?
पाण्याचा आणि ऊर्जेचा दुरुपयोग टाळणे, वृक्षारोपण करणे आणि सार्वजनिक वाहतुकीचा वापर करणे यासारख्या गोष्टी आपण करू शकतो.
-
हवामान बदलावर नियंत्रण ठेवणे शक्य आहे का?
