2 लाखांचे आपत्कालीन सहाय्य! गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात सुरक्षा सानुग्रह अनुदान योजना महाराष्ट्र 2024
गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात सुरक्षा सानुग्रह अनुदान योजना महाराष्ट्र २०२४: शेतकऱ्यांच्या आर्थिक हक्कांचे रक्षण
महाराष्ट्राच्या अर्थव्यवस्थेचा कणा असलेल्या शेतकऱ्यांचे जीवन हे अनेक आव्हानांना सामोरे असते. या आव्हानांपैकी अपघात हा एक प्रमुख घटक आहे. अपघातामुळे शेतकरी मृत्यू पावला वा जखमी झाला तर त्याच्या कुटुंबावर आर्थिक संकट येण्याची शक्यता असते. शेतकऱ्यांच्या या संकटाला तोंडण्यासाठी महाराष्ट्र सरकारद्वारे २०१६ साली “गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात विमा योजना” सुरू करण्यात आली होती. मात्र, काळाच्या ओघात या योजनेमध्ये काही सुधारणांची गरज निर्माण झाली. त्यानुसार, २०२३-२४ पासून “गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात सुरक्षा सानुग्रह अनुदान योजना(Gopinath Munde Shetkari Apghat Suraksha Sanugrah Anudan Yojana Maharashtra 2024)” या नावाने ही योजना राबवण्यात येत आहे.
या ब्लॉग पोस्टमध्ये आपण २०२४ मध्ये राबवली जात असलेल्या या नवीन योजनेची माहिती, लाभार्थी, अर्ज कसा करावा, आवश्यक कागदपत्रे, मिळणारा लाभ आणि इतर महत्त्वाच्या बाबींचा सविस्तरपणे विचार करणार आहोत.
योजना काय आहे?
गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात सुरक्षा सानुग्रह अनुदान योजना (Munde Farmer Accident Safety Grant Scheme Maharashtra 2024)ही महाराष्ट्र सरकारच्या कृषी विभागाच्या अंतर्गत राबवली जाणारी एक सामाजिक सुरक्षा योजना आहे. या योजनेअंतर्गत अपघातात मृत्यू झालेल्या किंवा कायमस्वरूपी अपंग झालेल्या शेतकऱ्यांच्या कुटुंबाला आर्थिक मदत करण्याची तरतूद आहे.
महत्वाची माहिती:
-
ही योजना फक्त महाराष्ट्र राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी आहे.
-
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी नोंदणी करणे आवश्यक आहे.
-
या योजनेअंतर्गत मिळणारा आर्थिक लाभ मृत्यू किंवा अपंगत्वाच्या स्वरूपानुसार वेगवेगळा असतो.
गोपीनाथ मुंडे अपघात विमा योजना(Gopinath Munde Shetkari Apghat Suraksha Sanugrah Anudan Yojana Maharashtra 2024): एक सखोल आढावा
योजनेचा उद्देश:
-
शेतकऱ्यांच्या कल्याणाची हमी: शेती व्यवसायातील अपघातांमुळे शेतकरी कुटुंबांवर येणारी आर्थिक संकटे दूर करणे.
-
आर्थिक सहाय्य: अपघातात मृत्यू झाल्यास किंवा अपंगत्व आल्यास कुटुंबाला तात्काळ आर्थिक मदत उपलब्ध करून देणे.
-
राज्यातील शेतकऱ्यांचे विमा संरक्षण: राज्यातील सर्व शेतकऱ्यांना विमा संरक्षणाचा लाभ देऊन त्यांच्या सुरक्षेची हमी देणे.
-
निःशुल्क उपचार: अपघातात जखमी झालेल्या शेतकऱ्यांना निःशुल्क वैद्यकीय उपचार उपलब्ध करून देणे.
योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये:
-
कमी प्रीमियम: शेतकऱ्यांना विमा हप्ता भरण्याची गरज नाही. सरकारकडून 32.23 रुपये प्रीमियम ओरिएन्टल इन्शुरन्स कंपनीत भरला जातो.
-
DBT च्या माध्यमात लाभ: लाभार्थी कुटुंबाच्या बँक खात्यात थेट आर्थिक सहाय्य जमा केले जाते.
-
व्यापक लाभार्थी वर्ग: 10 ते 75 वर्षे वयोगटातील महसूल नोंदीतील खातेदार शेतकरी आणि त्यांच्या कुटुंबातील एक सदस्य (आई, वडील, पती/पत्नी, मुलगा/अविवाहित मुलगी) या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.
योजनेचे उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी:
-
शेतकरी कुटुंबांचे जीवनमान उंचावणे: अपघातामुळे उद्भवणारी आर्थिक अडचण दूर करून शेतकरी कुटुंबांचे जीवनमान उंचावण्याचा प्रयत्न केला जातो.
-
शेतकरी समाजाचे सक्षमीकरण: शेतकरी समाजाला आर्थिक सुरक्षा प्रदान करून त्यांचे सक्षमीकरण करणे.
-
शेतकरी कल्याणासाठी सरकारचे वचनबद्धता: शेतकऱ्यांच्या कल्याणासाठी सरकारची वचनबद्धता दर्शवणे.
योजनेचे लाभ:
-
मृत्यू किंवा पूर्ण अपंगत्व: शेतीतील अपघातात शेतकऱ्याचा मृत्यू झाल्यास किंवा दोन्ही डोळे किंवा दोन्ही हात/पाय निकामी झाल्यास, लाभार्थ्याला ₹2 लाखांची आर्थिक मदत देण्यात येते. ही रक्कम शेतकरी कुटुंबाच्या आर्थिक परिस्थितीला सावरण्यास मदत करू शकते.
-
आंशिक अपंगत्व: जर अपघातात शेतकऱ्याचा एक डोळा आणि एक हात/पाय निकामी झाला तर ₹1 लाखांची आर्थिक मदत देण्यात येते. यामुळे शेतकऱ्याला पुन्हा कामाला लागण्यासाठी आवश्यक असलेल्या उपचारांसाठी आणि पुनर्वसनासाठी मदत मिळू शकते.
कोणते शेतकरी या योजनेसाठी पात्र आहेत?
खालील शेतकरी या योजनेसाठी पात्र आहेत:
-
महाराष्ट्र राज्यातील शेतकरी असणे आवश्यक (जमीन मालकी हक्क असलेले किंवा जमीन भाडेकरू असलेले दोन्ही)
-
महाराष्ट्र राज्यातील 10 ते 75 वयोगटातील महसूल नोंदी नुसार खातेदार असलेला शेतकरी व वहितीधारक खातेदार म्हणून नोंद नसलेला शेतकऱ्याच्या कुटुंबातील कोणताही 1 सदस्य.
-
योजनेसाठी अर्ज करण्याच्या आधीच्या वर्षात किमान 365 दिवस शेती केली असावी (जमीन मालकी हक्क किंवा जमीन भाडेकरू असण्याचे पुरावे आवश्यक)
अतिरिक्त माहिती:
-
शेतकऱ्याच्या पत्नीला देखील या योजनेसाठी अर्ज करण्याचा अधिकार आहे, परंतु त्यांनाही वरील पात्रतेची पूर्तता करणे आवश्यक आहे.
-
शेतकऱ्यांच्या अल्पवयीन मुलांना (18 वर्षाखालील) देखील अपघाताच्या परिस्थितीत या योजनेचा लाभ मिळू शकतो (मुलांच्या नावाने पालक अर्ज करू शकतात)
योजनेचे नियम व अटी:
-
राज्य निवासी: या योजनेचा लाभ फक्त महाराष्ट्र राज्यात राहणाऱ्या शेतकऱ्यांनाच मिळेल.
-
शेतकरीच लाभार्थी: फक्त शेती व्यवसाय करणारे व्यक्ती या योजनेचे लाभार्थी होऊ शकतात.
-
एकच वेळी एक योजना: शेतकरी किंवा त्यांचे कुटुंबीय या योजनेसह शासनाच्या अन्य कोणत्याही अपघातग्रस्त योजनेचा लाभ एकाच वेळी घेऊ शकत नाहीत.
-
वय श्रेणी: अर्जदार 18 वर्षांचे किंवा त्यापेक्षा मोठे आणि 75 वर्षांपेक्षा कमी वयाचे असले पाहिजे.
-
आधार लिंकिंग: शेतकऱ्याचे आधार कार्ड त्यांच्या बँक खात्याशी अनिवार्यपणे लिंक असले पाहिजे.
-
कुटुंबाचा अर्थ: कुटुंबात शेतकरी, त्यांचे पालक, पती/पत्नी आणि अपरिपक्व मुले यांचा समावेश होतो.
अपघातग्रस्ताचे कायदेशीर वारसदार आणि सानुग्रह अनुदान:
-
प्रथम प्राथमिकता: अपघातग्रस्ताची पत्नी/पती.
-
दुसरी प्राथमिकता: अपघातग्रस्ताची अविवाहित मुलगी.
-
तिसरी प्राथमिकता: अपघातग्रस्ताची आई.
-
चौथी प्राथमिकता: अपघातग्रस्ताचा मुलगा.
-
पाचवी प्राथमिकता: अपघातग्रस्ताचा वडील.
-
सहावी प्राथमिकता: अपघातग्रस्ताची सुन.
-
अन्य: वरील कोणत्याही व्यक्तीच्या अनुपस्थितीत, कायदेशीर वारसदार म्हणून न्यायालयाने मान्यता दिलेली व्यक्ती.
अतिरिक्त माहिती:
-
सानुग्रह अनुदान: अपघातग्रस्ताच्या निधनानंतर, वरील प्राथमिकता क्रमानुसार वारसदाराला सानुग्रह अनुदान दिले जाते.
-
कायदेशीर वारसदार: कायदेशीर वारसदार म्हणजे ज्या व्यक्तीला कायद्यानुसार मृत व्यक्तीची संपत्ती आणि हक्क मिळण्याचा अधिकार असतो.
-
न्यायालयीन प्रक्रिया: जर वारसदाराबाबत वाद निर्माण झाला तर न्यायालयाच्या मार्फत तो निकाल लावला जातो.
योजनेअंतर्गत समाविष्ट अपघाती कारणे:
-
नैसर्गिक घटना: पूर, वादळ, भूकंप, अतिवृष्टी इत्यादी नैसर्गिक घटनांमुळे झालेले अपघात.
-
विषारी पदार्थ: जंतुनाशके, कीटकनाशके, औषधे इत्यादी विषारी पदार्थांच्या संपर्कात येऊन झालेली विषबाधा.
-
वाहतूक अपघात: रस्ते, रेल्वे, हवाई इत्यादी वाहतुकीच्या साधनांमध्ये झालेले अपघात.
-
हिंसाचार: खून, दंगल, नक्षलवादी हल्ले, गुन्हेगारी कृत्ये इत्यादी हिंसाचाराच्या घटनांमुळे झालेले अपघात.
-
प्राणी आक्रमण: साप, विंचू, वाघ, अस्वल इत्यादी प्राण्यांच्या हल्ल्यांमुळे झालेले अपघात.
-
विद्युत धक्का: विजेच्या तारांच्या संपर्कात येऊन किंवा विजेच्या उपकरणांमुळे झालेले अपघात.
खालील कारणासाठी योजनेचा लाभ घेता येणार नाही:
-
नैसर्गिक कारणे: नैसर्गिक मृत्यू, वृद्धापकाळ, आजारपण इ.
-
आत्महत्या: आत्महत्या, आत्महत्याचा प्रयत्न, स्वतःला जखमी करणे इ.
-
अवैध कृत्ये: गुन्हेगारी कृत्ये, अमली पदार्थ सेवन, मोटार शर्यती इ.
-
युद्ध आणि सैन्य: युद्ध, सैन्य सेवा, सैन्यातील नोकरीशी संबंधित अपघात इ.
-
अन्य: बाळंतपणातील मृत्यू, शरीरांतर्गत रक्तस्त्राव इ.
अर्ज करण्याची पद्धत:
-
अर्ज मिळवा: नजीकच्या कृषी अधिकारी कार्यालयात जाऊन गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात विमा योजनेचा(Gopinath Munde Shetkari Apghat Suraksha Sanugrah Anudan Yojana Maharashtra 2024) अर्ज घ्या.
-
माहिती भरा: अर्जात मागितलेली सर्व माहिती बरोबर भरा.
-
कागदपत्रे जोडा: आवश्यक असलेली सर्व कागदपत्रे अर्जासोबत जोडा.
-
अर्ज जमा करा: भरणा झालेला अर्ज कृषी अधिकारी कार्यालयात जमा करा.
दावा अर्ज करण्याची पद्धत:
-
दावा दाखल करणे: अपघात झाल्यावर 45 दिवसांच्या आत तालुका कृषी अधिकाऱ्यांकडे दावा अर्ज सादर करावा.
-
कागदपत्रांची पूर्तता: अर्जासोबत अपघाताची पुष्टी करणारी सर्व आवश्यक कागदपत्रे जोडा.
-
अधिकारी तपासणी: कृषी अधिकारी दावा अर्ज आणि कागदपत्रांची तपासणी करून लाभ देण्याचा निर्णय घेतील.
Credits:
https://gemini.google.com/
https://krishi.maharashtra.gov.in/
https://mrtba.org/
https://translate.google.com/
https://www.istockphoto.com/
https://www.canva.com/
निष्कर्ष:
गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात सुरक्षा सानुग्रह अनुदान योजना (Gopinath Munde Shetkari Apghat Suraksha Sanugrah Anudan Yojana Maharashtra 2024) ही महाराष्ट्र सरकारची एक सामाजिक सुरक्षा योजना आहे, जी अपघातात मृत्यू झालेल्या किंवा कायमस्वरूपी अपंग झालेल्या शेतकऱ्यांच्या कुटुंबाला आर्थिक मदत प्रदान करते. ही योजना शेतकऱ्यांच्या आर्थिक हक्कांचे रक्षण करते आणि अपघातामुळे निर्माण होणाऱ्या आर्थिक संकटांना तोंड देण्यास मदत करते.
योजनेसाठी पात्र असलेल्या शेतकऱ्यांनी आवश्यक कागदपत्रे जमा करून जवळच्या कृषी विभागाच्या कार्यालयात अर्ज करावा. अर्ज मंजूर झाल्यास शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत मिळेल.
ही योजना शेतकऱ्यांच्या सुरक्षेसाठी एक महत्त्वपूर्ण पायरी आहे. सरकारच्या या उपक्रमाचा शेतकरी समुदाय स्वागत करतो आणि या योजनेचा अधिकाधिक लाभ घेण्यासाठी प्रयत्न करतो.
अस्वीकरण (Disclaimer):या ब्लॉग पोस्टमध्ये समाविष्ट असलेली माहिती सर्वोत्तम प्रयत्नांनुसार संकलित करण्यात आली आहे. या माहितीची पूर्णत: अचूकतेची हमी घेतलेली नाही. हा मजकूर केवळ माहितीपूर्ण/शैक्षणिक/मनोरंजन हेतूंसाठी आहे आणि तो कोणत्याही कायदेशीर किंवा व्यावसायिक सल्ल्याचा पर्याय म्हणून समजण्यात येऊ नये. या ब्लॉग पोस्टमध्ये समाविष्ट असलेल्या माहितीवर आधारित कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी कृषी विभाग, हवामान विभाग किंवा इतर संबंधित सरकारी/खाजगी संस्थांच्या अधिकृत माहितीची पडताळणी करण्याची शिफारस केली जात आहे. जय जवान, जय किसान.
(The information contained in this blog post has been compiled using best efforts. Absolute accuracy of this information is not guaranteed. The text is for complete informational/Educational/Entertainment purposes only and should not be construed as a substitute for or against professional advice. It is recommended to verify official information from the Department of Agriculture, Meteorological Department or other relevant government/private agencies before making any decision based on the information contained in this blog post. Jay Jawan, Jay Kisan.)
